تحلیل شاخص‌های نفوذپذیری در بافت‌های شهری
نفوذپذیری بافت‌های شهری از مفاهیم پایه در نظریه‌های معاصر شهرسازی است. نفوذپذیری یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت بافت‌های شهری در تصمیم‌گیری‌های مختلف است. در شناسائی بافت‌های فرسوده و آسیب‌پذیر، قابلیت‌های بافت شهری برای افزایش تراکم جمعیت، کارائی بافت‌های شهری در مواجهه با سوانح طبیعی و دسترسی به خدمات اضطراری، نفوذپذیری یکی از معیارهای مهم ارزیابی است. در این بررسی‌ها نفوذپذیری واقعیتی عینی تلقی می‌شود و به‌عنوان معیاری کمی و قابل اندازه‌گیری خارج از قضاوت کیفی تصمیم‌گیران نقش می‌یابد. بدین لحاظ روش‌های متعددی برای اندازه‌گیری این معیار در بافت‌های شهری پیشنهاد شده است.
در این مقاله ابتدا مفهوم و ماهیت نفوذپذیری و شاخص های پیشنهادی آن که عموماً متکی به نظریه‌های گراف‌های مسطح‌اند بازنگری شده است. با توجه به اهمیت سنجش نفوذپذیری در بافت‌های شهری شاخص‌های متداول ارائه شده برای آن مورد شناسایی و بازنگری قرار گرفت. با توجه به آنکه اکثر این شاخص‌ها از تشابه شبکه شهری با گراف‌های مسطح نتیجه شده‌اند پیشنهادی در زمینه اصلاح شاخص‌های آلفا و گاما در جهت تطابق بیشتر با بافت شهری ارائه شده است، اما با توجه به آنکه کاربرد هر یک از شاخص‌ها به‌تنهایی نمی‌تواند تصویر درستی از نفوذپذیری بافت به‌دست دهد، روش پیشنهادی در این مقاله که از یک سو با تعدیل شاخص آلفا و گاما همراه است و از سوی دیگر با در نظر گرفتن معیار فاصله دسترسی و ترکیب آن‌ها به سنجش می‌پردازد، می تواند تجزیه و تحلیل نسبتاً مناسبی از میزان نفوذپذیری بافت های شهری را ارائه دهد. در حال حاضر که تشکیل پایگاه داده و استفاده از قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی فراگیر و رایج است، روش پیشنهادی از سهولت نسبی برخوردار است و به خوبی می تواند جایگزین تصمیم گیری های بدون مبنا در مواجهه با بافت های شهری شود؛ تصمیم گیری هایی که صرفاً به تعریض معابر می پردازند و از نتایج تصمیم آگاهی ندارند. براساس روش پیشنهادی تغییراتی که در بافت پیشنهاد می شود گذشته از اینکه قابلیت آزمون را دارد و در محدوده هائی از بافت صورت می پذیرد که نیازمندی آن ها تدقیق شده است.
توضیح:
متن فوق برگرفته از مقالۀ «تحلیل شاخص‌های نفوذپذیری در بافت‌های شهری» است که در همکاری با آقای دکتر بهرام امین‌زاده گوهرریزی در سال ۱۳۹۱ و در نشریۀ هویت شهر چاپ شده و اصل آن در لینک زیر در دسترس است.